(Salvia officinalis - Salvia pratensis)
Tuinsalie, Selve - Veldsalie, Scharleiblad
Sinds ik me voorgenomen heb een boek over wilde planten te schrijven, achtervolg je me al dagenlang met je bloemen, je geur overal rond het bergpad, tante Salie.
Steeds stel ik het uit een verhaaltje over je te maken, hoezeer je je ook bemoeit op te vallen; altijd weer kwamen je andere plantenkameraadjes aan de beurt met het excuus, (dat je geenszins accepteerde) dat je nog zo lang bloeit en ik je nog lang kon zien.
Vanmorgen liep ik langs de lavendel, die net begon te bloeien en inhaleerde diep haar aangename geur, toen ik je plotseling naar voren zag dringen tussen de lavendel struikjes, je nog half ontloken knoppen zich als een pijl uitrekkend om maar dicht bij me te zijn, je geur kwam dwingend naar me toe, de lavendelgeur, die ik zo graag ruik, verdrijvend en ik moest wel tegen je zeggen of ik wilde of niet: "Ja, ja, tante Salie, vandaag ben je aan de beurt," en geruststellend wreef ik even over je vaag lila kopje.
Hoe weet je, dat ik je geur niet mag, tante Salie? Hoewel ik moet zeggen dat je zuster van de velden me beter bekomt dan je gecultiveerde zuster.
Je geboortenaam Salvia is eigenlijk mooier dan je volksnaam, want hij komt van Salvare, genezen, verlossen, of zelfs heiligen. Door de loop der eeuwen hebben mensen met beroemd geworden namen je lof gezongen, tantetje Salie en nog schijnt er aan die lof geen eind te kunnen komen. Je meent dat je alles kunt: lichaam genezen, ziel genezen, karakter veranderen, tegen pest beschermen. Je bent een echt zorgzaam, maar ook een beetje bemoeiallerig tantetje, niet? In mijn geboorteland gebruiken de mensen de uitdrukking "Jan Salie" en dat wil zeggen dat iemand een goedmoedige, een beetje sullige persoon is.
Jannetje Salie past beter bij jou, een bedillerige, zich overal tussen wringend persoontje, dat goedmoedig lijkt, maar dat toch, op haar eigen wat slome manier, de kans ziet een vooraanstaande plaats in de hele plantengeschiedenis te behouden.
De Fransen noemen je zelfs "Herbe sacrée", heilig kruid, en in je verbeelding draag je zeker al een aureooltje?
De Grieken noemden je "Plant die redt".
Is het allemaal niet een beetje teveel van het goede, Jannetje Salie? Ja, ik zie het wel, je schudt ontkennend je violette kopje, een doordringende geur verspreidend, die vrijwel iedereen herkent. Je vierkante stengel, die een krachtige persoonlijkheid verraadt, al zijn je lipbloempjes nog zo teer, staat fier rechtop tussen het gras, soms laat je beschermend je bloemtrosje over een onaanzienlijk kruidje hangen, dat zijn uiterste best doet om zijn bloempjes groot te krijgen, zoals het nederige PotentilIa of het uiterst fijnzinnige Ooievaarsbekje.
Je beschouwt ze allen als familieleden van je, die je door je geur kunt samenhouden en afschermen tegen venijnige insecten, tegen zwakte en overspanning. Je hebt heel wat van de wereld gezien in je lange leven, tante Salie, want toen de mensen nog niet veel van hygiëne wisten, hielp je hen al tegen die verschrikkelijke epidemieën, zoals die van Toulouse in 1630 toen men zijn lichaam inwreef met een mengsel van azijn, salie, rozemarijn en lavendel. Later kwam daar de knoflook bij, die je, zeer tot je ongenoegen, wat ontsmettings- en insectenmiddel betreft, wat gaat verdringen. Je hoort, evenals de tijm en de lavendel, in de Provençaalse omgeving, maar er zullen vandaag weinig kruidentuinen zijn, die je niet bezitten, want het aloude gezegde: "Wie Salie in zijn tuin heeft, heeft geen medicijn nodig," is nog niet vergeten.
Verbeeld ik het me of worden je bloempjes plotseling donkerder van kleur nu ik dit schrijf, tantetje Salie, kleurend van genoegen?
Niettemin ging je ook met twijfelachtige lieden om. Jaja, de eerlijkheid gebiedt me het te zeggen, dus verberg je kopje maar even in de grijsgroene blaadjes.
De epidemie-azijn, waarin o.a. Salie vermengd was, werd vroeger "Azijn van de vier dieven" genoemd, omdat de lijkenstelers tijdens de pestepidemie er hun lichaam mee inwreven. Aan deze geur herkende men hun wandaden.
Tijdens een epidemie, onverschillig van welke ziekte, kan men die "Azijn van de vier dieven" nog gebruiken, omdat het een uitstekend beschermmiddel is.
In de groentetuin staat tante Salie graag naast kool, die er zich ook over verheugt wanneer Jannetje in zijn omgeving is en zijn blijdschap toont door geweldig te groeien.
In de Franse keuken moet tante Salie zich aan de knoflook aanpassen, want een Provençaalse specialiteit is aardappelsoep met knoflook en salieblaadjes en deze beide zo sterk riekende plantjes ijveren om het hardst om hun stempel aan dit vocht te hechten. Ook de oude Druïden, de priesters van Bretagne, prezen de Salie reeds om haar wonderbaarlijke gaven: tegen reuma, epilepsie, koorts en hoest.
"Als dit alles is!" moppert Jannetje Salie in het vaasje aan mijn zijde, waar ze nauwlettend toeziet of ik al haar fantastische eigenschappen wel noem. Ze houdt niet van neurasthenische, noch van over-intellectuele figuren en haast zich dan ook hun zenuwzwakte en hersenuitputting te genezen. Verder heeft ze een "broertje dood" aan schijnheilige mensen, zodat ze eveneens sterk stimulerend werkt op de nieren, die moeite hebben een overdosis vuil te verwerken.
Jannetje is lief en vriendelijk, maar denk niet dat ze onderdanig is, o nee, integendeel, ze vindt dat iedereen maar een beetje meer zelfstandigheid moet tentoonspreiden.
Daarom is Saliethee voor onderdanige mensen, voor overspannen en zichzelf uitslovende figuren, uitstekend. Elke dag een kopje thee op de nuchtere maag, zodat tante Salie kan verhoeden dat je je uitslooft uit angst of je overspant uit fanatisme, of kruiperig doet uit zelfbehoud.
Oppervlakkige mensen worden door Jannetje Salie argwanend bekeken, want haar bloem zegt: "Ik wens je veel geluk bij je genezing (salvare), maar je schijnt nog een ziele-arts nodig te hebben voor je heil (salut)."
Ja, ja, tante Salie is altijd gelovig geweest en houdt van bescheiden, niettemin sterke mensen, net zoals haar vriendje tijm, En ook zoals haar hartsvriendin lavendel.
De rozemarijn, "die Vierte im Bunde" van de dievenazijn, hangt er een beetje bij, eigenlijk hebben ze haar overreed mee te doen, maar rozemarijn zou liever bij haar matrozen zijn gebleven, zoals haar naam te kennen geeft: Roosje van de marine.
Dan is er nog iets waar tante Salie streng op let, nl. dat mensen niet doorlopend alles door een roze bril wensen te zien, het bittere van het leven negerend, het zoete indrinkend alsof een leven eenzijdig zou kunnen zijn. Ze geneest daarom met recht de suikerzieke, die onbewust aan het "zoete" des levens de voorkeur geeft en beangst wordt als het "bittere" te voorschijn komt.
"Lieve mens," zegt Jannetje Salie, "kijk naar mij, ik heb oorlogen en epidemieën meegemaakt , ik moest toestaan dat ik het lichaam van dieven geurig maakte en ik hield mijn mond toen jullie naar de chemie grepen inplaats van mij te raadplegen. Ik heb een vierkante stengel en daarom sta ik nog welgemoed te geuren. Luister dan ook naar wat ik zeg! Neem het dikke met het dunne en drink elke dag een kopje Jannetje Salie en het zal je wèl gaan!"
Salie is een tonicum voor het haar en de huid, het maakt de mens gevoeliger voor de verborgen krachten binnen de natuur. De oude profeten dronken Saliethee vermengd met honing om beter te kunnen "zien".
Jannetje Salie kan net als een Jan Salie veel verdragen, onverstoorbaar groeit ze voort en laat de mensen maar praten. Maar kom even aan haar blaadje en "pàf" daar is ze in haar volle glorie, geurend als vrijwel niemand anders:
"Daar ben ik, tante Salie, wat wens je?"
TANTE SALIE HELPT DE HOMEOPAATH
"Wel, wel," zei tante Salie, toen ze de homeopathische apotheek binnentrad, "en wáár ben ik eigenlijk?"
De oude, enigszins gebogen apotheker wees met een knokige bevlekte vinger naar de kast met donkerbruine potten, waar op één der etiketten in sierlijke schrijfletters stond: Salvia officinalis-tinktuur.
Tante Salie knikte tevreden: "Nu ja, het is wel mijn overbeschaafde zuster, waarmede jullie velden vol hebt geplant, maar in ieder geval is het beter dan niets!" en wuivend met haar paarse lipbloempjesjapon verdween ze weer.
Salvia officinalis wordt in de homeopathie gebruikt tegen alle soorten keelziekten, tegen nervositeit en vooral nerveuze hoest. Die ellendige kriebelhoest waarvan je 's nachts niet kunt slapen en tevens iedereen in je omgeving uit de slaap houdt. Salvia-tabletten kunnen dan heil brengen. Maar iemand die niet van haar geur houdt zal moeite hebben ze op te zuigen, want de opdringerige geur van Jannetje vult heel je mond. Beter kun je dan 10 - 20 druppels tinktuur in een eetlepel water oplossen.
Het gedroogde kruid werd vroeger nogal eens gebruikt om opgewonden harten te kalmeren door het op hart en hals te leggen. Voor zwangere vrouwen is het een sterkend middel voor de baarmoeder, volgens Agrippa.
Salie is goed tegen migraine, maagpijnen en hysterie.
Duidelijk is dat tantetje Salie niet van zwakke, nerveuze, hysterische of onevenwichtige mensen wil horen.
"Als je mij in je tuin zet," zegt ze nog eens nadrukkelijk, "behoef je niets te mankeren."
TANTE SALIE TELT OP HAAR EIGEN MANIER
"Cijfertjes," moppert tante Salie, "ik heb er de dood aan! "
Doordat Venus en Jupiter beide over haar waken heeft de Salie een goede uitwerking op de 6-mens, omdat het hem stimuleert en afleert alleen naar het "zoete" te verlangen.
De Weegschaalmens neigt nogal eens naar oppervlakkigheid, d.w.z. trekt te snel zijn conclusies, loopt graag nonchalant langs de gebeurtenissen heen, hoewel dit altijd is uit angst zijn hart en zieltje te wonden.
Salie leert hem positiever te zijn, geneest zijn soms "over"beschaafdheid en zijn wat lafhartigheid en brengt een "pittiger geur" aan zijn leven.
De 3-mens heeft een goede kameraad aan de Salie tegen reuma, een kwaal uit verzuurde opkropping. Zij geneest zijn migraine, ontstaan door verbeten ergernissen en verlicht maag en leven.
De 5-mens zal een kalmerende invloed van de Salie ondervinden, en elke avond vóór het slapen gaan een kopje, niet te sterke Saliethee zal hem behoeden voor onrustige slaap. Inhaleer de geur, 5-mens, hij zal je léren luisteren, niet alleen met je oren, maar ook en vooral met je huid.
De 8-mens, de geminachte en onderschatte, zal niet zo van de Salie-geur houden, maar toch, een contrast kan zegenrijk zijn: wrijf het blaadje van de Veldsalie door je vingers, mopperende Acht-er, en zie, je ziet alles weer veel kleuriger.
"Sprekende kleuren," zegt tante Salie, "kunnen dovemansoren opnieuw leren luisteren."
Waarschijnlijk heeft ze gelijk.
TANTE SALIE STAAT DE STERREN TOE OVER HAAR TE WAKEN
Venus en Jupiter vechten om de gunst van tante Salie.
Venus houdt meer van de beschaafde Salvia officinalis.
Jupiter ziet niks in dat laagje cultuurvernis en houdt het op de Veldsalie. (Salvia pratensis)
Beide soorten hebben vrijwel gelijke genezende waarden. Maar toch is de Veldsalie een beter kruid voor Jupitermensen en voor alle, door het beschaven (geschaafd worden) geremd geworden mensen, dan de Salvia officinalis. Het geeft al zulk een op"lucht"ing als je tante Salie zelf in de natuur gaat zoeken, waar ze zich op de meest onverwachte plaatsen verbergt. Maar haar geur verraadt haar.
Boogschuttermensen, mits ze niet driftig-agressief zijn, krijgen nieuwe krachten van haar, Vissenmensen kunnen haar dagelijks drinken, zich met haar geur omringen en vooral haar vierkante stengel mediterend door hun vingers laten rollen, het zal hen allemaal goed doen.
Maar ook de Weegschaaltypen moeten eens een boeketje Salie plukken en boven hun bed hangen (regelmatig verfrissen), ze zullen er rustig door dromen.
Juist degenen die vluchten voor de ernst des levens, kunnen het beste de natuur in vluchten en tante Salie opzoeken, haar geur diep inademen, zodat hun ziel verkwikt zal worden, wellicht plotseling ontwaakt uit zijn sluimer of genezing vindt van de dronk uit de Lethe, die haar vergetelheid bracht.
Voor Stiermensen is de Salie niet zo geschikt. Rozemarijn is hier beter. Maar zou er één mens zijn voor wie Moeder Natuur geen geschikte medicijn zou hebben?
Juist in dat grote laboratorium, met de wijze hemel als dak, waar de sterren twinkelend toezien en de planeten hun trillingen mixen met de geur, de kleur en de fluisterstemmen van de planten, dáár wordt het enige universele medicijn bereid.
SPREKENDE KLEUREN ZIJN HET MOOISTE, BEWEERT TANTE SALIE
Je kunt haar nooit over het hoofd zien in haar diep violette japonnetje, ons Jannetje Salie, zoals ze kopwiegend meezingt op de melodie van Gods winden.
Eigenlijk zou de kleur te fel, te opvallend voor haar zijn, als je niet wist dat ze duidelijk aanwezig wil zijn, hoewel ze devoot haar Salvarelipjes opeenhoudt. Violet, bijna paars is haar uitmonstering, de kleur van de ervaringswijsheid, van de sidderende energieke rust op het juiste moment, en van de geneeskracht van keel, hoofd, ziel en hart.
Als de ziel rustig is is het hart gezond en omgekeerd. Het diepe Salie-violet is voor de energieke mensen, die hun kracht hebben verspeeld. Maar nooit voor driftige figuren, die kunnen beter bij tijm en lavendel hun heil zoeken.
Ook de rozemarijn wil dan wel eens helpen, hoewel tante Salie een beetje schamper haar paarse schoudertjes over het roosmarine-liefje ophaalt, want tenslotte vindt ze het een flirtje, oppervlakkig, humeurig. Een tikkeltje vorstkoude en ze gaat pruilend tegen de vlakte.
Heb je ooit zoiets misselijks gezien? "Dat heb je ervan als je zo'n besmettelijk lichtblauwe jurk draagt." Neen, dan diepviolet, dat beschermt lichaam en ziel. Dat houdt de moed erin, houdt angstdromen weg, zelfs koortsvisioenen, vooral als er Saliethee bij wordt gedronken.
Diep violet is een sterke vermenging van rood en blauw, een harmonisch gedicht van evenwichtigheid. Het summum van de eenheid tussen twee krachtige tegengestelden.
STENEN OOK NOG? VRAAGT TANTE SALIE, HEB IK SOMS NIET GENOEG?
"Als ik dan een steen moet kiezen, geef me dan maar de Turkoois of desnoods de Vuuropaal, als er felle kleuren in voorkomen," meent Jannetje Salie.
De Turkoois is een remedie tegen schorpioenbeten en behoedt de mens tegen onverwachte ongelukken, zoals vallen. De Turkoois, net als tante Salie, houdt van "still going strong" en past daarom uitstekend bij impulsieve (niet vallen!) en spontane mensen.
Een Turkooizen ring of ketting maakt iemand beheerster en helpt hem te leren denken voor hij doet. Maar, zoals de Salie, zuivert hij ook de ziel en de gedachten van iemand, verjaagt ziele-ballast en giftige gevoelens. Hij versterkt en verzacht tegelijkertijd, maakt liefdevoller.
De Turkoois heeft een innerlijk licht, dat hem door de hemel is geschonken en daarom herinnert hij de ziel aan haar afkomst. (zie de Salie!)
De Opaal, mits hij de zeven kleuren van de planeten draagt, is een geliefde steen van tante Salie en zou ook de voorkeur moeten hebben van de Jupitermens.
Laten de kleuren echter sprekend zijn, bemoedigend en belevendigend, dan zullen zowel de Boogschutter als de Stier hem goed kunnen gebruiken: De Boogschutter om zijn wijdse verten niet uit het oog te verliezen; De Stier om hem te wijzen op de wijdsheid van het universum, dat niet bestaat uit zijn eigen opinie alleen.
Zie voor de Opaal ook blz. 247, 249, 295, 305